Elżbieta Zarych, Kwiaty, dziewice i upiory. Ballady i romanse Adama Mickiewicza w ilustracjach

Ballady i romanse Adama Mickiewicza mają wyjątkową pozycję jako manifest i początek nowej epoki. Od dziesięcioleci są wznawiane, czytane i cytowane przez kolejne pokolenia, stale obecne w szkole, w kulturze wysokiej i popularnej. Funkcjonują też – podtrzymywane przez praktykę szkolną – utarte schematy mówienia o tym zbiorze i o poszczególnych utworach. Mogłoby się wydawać, że o Balladach i romansach powiedziano już wszystko.

Elżbieta Zarych proponuje spojrzenie na tom Mickiewicza z nieco innej perspektywy. Autorka skupia się na ilustrowanych wydaniach Ballad i romansów, które ukazują sposób postrzegania utworu Mickiewicza oraz kształtują odbiór czytelniczy. Ilustracja jest przecież interpretacją, a ilustratorki i ilustratorzy tworzą w konkretnym nurcie, w konkretnym momencie historycznym, w konkretnej sytuacji politycznej. Przegląd ilustrowanych edycji Ballad i romansów pozwala – z jednej strony – uchwycić, jak zmieniała się recepcja polskiego romantyzmu, jakie wyobrażenia o utworach Mickiewicza są stałe, a jakie pojawiają się i znikają z czasem. Z drugiej strony zaś – Ballady i romanse są lustrem, w którym odbija się ostatnie dwieście lat polskiej książki i historii ilustratorstwa.