Kateryna Dysa, Historia z wiedźmami. Procesy o czary w ukraińskich województwach Rzeczpospolitej XVII i XVIII wieku

Zimą 1753 roku we wsi Szczurowczyki doszło do strasznego wydarzenia. Dzieci Iwana Petrowycza znalazły w chlewie martwego noworodka i pobiegły opowiedzieć tacie o swoim makabrycznym odkryciu. Plotki wskazywały na nowoprzybyłą Jewkę Stanorychę. Tłum ruszył do karczmy, gdzie kobieta zamieszkała.

Kateryna Dysa w książce Historia z wiedźmami zajęła się w nowatorski sposób badaniem procesów o czary w dawnych województwach ukraińskich Rzeczpospolitej. Autorka zwraca uwagę na nowe konteksty i zadaje nowe pytania źródłom będącym od dawna przedmiotem badań – takim jak na przykład zgromadzone w wydanej w 1877 książce Czary. Dokumenty – procesy – badania ukraińskiego archeologa i etnografa Wołodymyra Antonowycza. Dociera także do dokumentów, których nikt przed nią nie badał, takich jak Księga Czarna Krzemieniecka 1747–1777. Łącznie analizuje 198 przypadków procesów o czary, przede wszystkim z XVII i XVIII wieku. W książce zajmuje się także dyskursami naukowymi wokół czarów i ich związkiem ze współczesnymi debatami na ten temat. Przekonująco dowodzi, że w Ukrainie procesy o czary intensyfikowały się przede wszystkim wtedy, kiedy przedstawiciele władzy czuli się zagrożeni i chcieli skorzystać z sądu jako instytucji mogącej uciszyć niepokornych.

Kateryna Dysa jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Historii Narodowego Uniwersytetu Akademia Kijowsko‑Mohylańska. Była stypendystką Harvardu, Stanforda, Paryża i Oksfordu, a także profesorem wizytującym na Uniwersytecie w Bazylei. Obecnie jest stypendystką Wydziału Historii i All Souls College, która prowadzi badania w Oksfordzie za pośrednictwem British Academy. Jest autorką książki Ukrainian Witchcraft Trials Volhynia, Podolia and Ruthenia 17th–18th Centuries (Budapeszt – Nowy Jork, 2020) i autorką licznych artykułów na temat historii czarów, seksualności i medycyny we wczesnonowożytnej Ukrainie. Obecnie pracuje nad projektem dotyczącym wizerunku Kijowa w literaturze podróżniczej od XVIII do początku XX wieku.