Książka jest uhonorowaniem pięćdziesięciu artystów, którzy przekazali swoje dzieła zagranicznym muzeom. To, co tu nazywamy wymianą polsko-amerykańską, było inicjatywą grupy warszawskich artystów, którzy chcieli nawiązać kontakt ze swoimi kolegami za granicą. Scena artystyczna w sowieckim kraju satelickim miała, delikatnie mówiąc, swoje ograniczenia, ale wciąż istnieli wyjątkowi ludzie i instytucje, które odgrywały bardzo ważną rolę. Jedną z nich za kadencji Ryszarda Stanisławskiego było Muzeum Sztuki w Łodzi. Jego początki, sięgające lat dwudziestych XX wieku, przeplatały się z biografiami najciekawszych artystów powojennych i doprowadziły do znaczących darowizn artystycznych. Polscy artyści ofiarowali swoje prace nowo powstałemu Muzeum Sztuki Współczesnej w Los Angeles (MOCA), a artyści mieszkający w Stanach Zjednoczonych wzbogacili kolekcję Muzeum Sztuki. Choć po raz pierwszy publiczne przekazanie tych darów odbyło się w 1982 r., to dopiero rok później elementy te zostały poddane obróbce i włączone do inwentarza. Niniejszą publikacją świętujemy rocznicę formalnego gestu, który przypieczętował wymianę.

Publikacja powstała dzięki spotkaniom odbywającym się w 2022 roku w Muzeum Sztuki przy wsparciu finansowym Ambasady USA w Warszawie. Następnie za pośrednictwem Zoom'a dołączyła do nas Barbara Kasten, a swoje referaty i dyskusję podczas dwuetapowego sympozjum wygłosili następujący uczeni: dr Christian Berger (Universität Siegen), dr Małgorzata Jędrzejczyk (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), prof. Michael Leja (University of Pennsylvania), prof. Filip Lipiński (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr Paweł Polit (Muzeum Sztuki), prof. Agnieszka Rejniak-Majewska (Uniwersytet Łódzki) i dr Wojciech Szymański (Uniwersytet Warszawski). Zredagowane wersje ich artykułów znajdują się w dziale poświęconym praktykom polskich i amerykańskich artystów opisanych przez pryzmat ich dyscyplin.

Zakończeniem publikacji są natomiast nowe teksty rozwijające kontekst geopolityczny projektu z 1982 r., począwszy od rozdziału wprowadzającego Agnieszki Pindery (Uniwersytet Warszawski), a kończąc na skrupulatnych badaniach dr Karoliny Łabowicz-Dymanus (Polska Akademia Nauki). David Crowley (National College of Art and Design) i Patryk Tomaszewski (City University of New York) dokonali reinterpretacji twórczości dwóch najwybitniejszych polskich artystów powojennych – Tadeusza Kantora i Henryka Stażewskiego. 

Niniejsza publikacja jest odpowiedzią na konieczność zbadania dwóch podkolekcji najważniejszych muzeów sztuki w Łodzi i Los Angeles. Wymagało to bezpośredniego kontaktu z artystami, badań archiwalnych i platformy do dyskusji na temat szerszych kontekstów tych zbiorów. Rozmowy z artystami były niezwykle pomocne w zrozumieniu warunków produkcji dzieł sztuki i tworzenia wystaw, które leżą u podstaw projektu. Redakcja pragnie podziękować za wsparcie następującym artystom: Licie Albuquerque, Peterowi Downsbrough, Jud Fine, Barbarze Kasten, Kojiemu Kamojiemu, Tomaszowi Osińskiemu, Lidze Pang, Peterowi Shire oraz Paulowi Vangelisti.

Échange entre artistes 1931–1982, Pologne-USA: the Polish-American Artistic Exchange w ramach Programu “Kultura inspirująca”, realizowanego we współpracy z The Getty Research Institute w Los Angeles oraz we współpracy z Konsulat Generalny RP w Los Angeles.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kultura inspirująca