Rosemarie Garland-Thomson, Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze

Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze Rosemarie Garland-Thomson to książka będąca kamieniem węgielnym amerykańskich studiów o niepełnosprawności, która ustanowiła tę dziedzinę badań kulturowych. Od jej publikacji w 1997 roku w Columbia University Press mija ponad dwadzieścia lat, a książka ta nie traci na aktualności, o czym świadczy ostatnie wznowienie jej wydania.

Źródłem rewolucyjności tej monografii jest to, że jej autorka pisze o niepełnosprawności jako kulturze mniejszości, podważając tym samym obowiązujący dyskursy medyczny ujmujący tę kondycję w kategoriach choroby i rehabilitacji.

Garland-Thomson odwołuje się do amerykańskich widowisk kulturowych czy powieści i ujawnia całą głębię opresyjnych narracji stygmatyzujących doświadczenie niepełnosprawności. Jednocześnie wskazuje nowe, wyzwoleńcze i emancypujące przykłady reprezentacji.

Wnikliwie czytając takie teksty jak Chata wuja Toma Harriet Beecher czy analizując sposoby przedstawiania niepełnosprawności w ramach amerykańskich freak-shows odsłania mechanizmy i prądy społeczne napędzające tworzenie krzywdzących wyobrażeń. Zachęca również do świeżego spojrzenia na znane teksty kultury, wskazuje na nowe strategie przedstawiania ciała, w których niepełnosprawność stanowi oznakę ludzkiej różnorodności i istotny aspekt tożsamości będący powodem do dumy, a nie wstydu. Jej analiza przedstawień silnych niepełnosprawnych kobiet w dwudziestowiecznych tekstach literackich: w powieściach Ann Petry i Toni Morrison oraz w autobiografii wybitnej amerykańskiej poetki Audre Lorde, to żądanie uznania kultury niepełnosprawności i doskonały przykład humanistyki zaangażowanej, która domaga się nie tylko nowego podejścia do badania marginalizacji społecznej, ale jest też działaniem samym w sobie.

Publikacja ukazuje się w serii Odzyskiwanie obecności pod redakcją Eweliny Godlewskiej-Byliniak i Justyny Lipko-Koniecznej, w ramach której Teatr 21 i Centrum Sztuki Włączającej wydają kolejne, kluczowe pozycje poszerzające namysł o niepełnosprawności w jej wymiarze społecznym, politycznym, performatywno-teatralnym, czy estetycznym i zachęcać do myślenia o różnorodności jako wartości.