Zoe terapia. Project Room

Diana Lelonek, Zoe-terapia

Prace Diany Lelonek prezentowane w ramach wystawy w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski ukazują dzieła europejskiej cywilizacji podlegające nieustannemu rozkładowi. Prezentowane przez artystkę wyblakłe obrazy pokrywa pleśń, plamy, rysy i dziury. Przestrzeń galeryjna została zmieniona w laboratorium przy współpracy z biologiem, Jasiem Garstką. Wprowadzenie pasożytów na europejskich dziełach sztuki symbolizuje metaforyczny odwet na zachodniej, białej cywilizacji.

„Realizację Diany Lelonek można traktować jako rodzaj terapii szokowej, lecz także jako wyrafinowaną zemstę. Wendetę przeprowadzoną za pomocą broni biologicznej, systematycznie i z naukową precyzją. Jej arsenał stanowią kolonie mikroorganizmów, grzybów i bakterii. Wróg wydaje się namacalny, spogląda na nas choćby z portretów zamieszczonych w „Encyklopedii filozofii” Władysława Tatarkiewicza. Czarno białe przedstawienia starych filozofów, autorów klasycznych dzieł europejskiej myśli humanistycznej są jednak tylko celem zastępczym. Właściwym obiektem ataku jest bowiem stojąca za tymi wizerunkami nieprawdopodobnie rozbudowana struktura światopoglądowa, antropocentryczna i hierarchiczna wizja dziejów, a także dualistyczna koncepcja świata podzielonego rzekomo na wspaniałą kulturę i sielską naturę, władczego człowieka i podrzędne mu organizmy, marne ciało i doskonałego ducha, dobre swoje i złe obce.

Przestrzeń galerii Lelonek zmienia w laboratorium, w którym testowane są różne sposoby pasożytowania drobnoustrojów na dziełach europejskiej cywilizacji. Do tej pory ekspansja terytorialna i podporządkowywanie sobie słabszych (w domyśle gorszych) gatunków charakteryzowała wyłącznie społeczeństwa i kulturę zachodnią, a konkretnie – jak zauważa artystka – białego i bogatego europejczyka. Tym razem role się odwróciły. To, co wypierane i tępione może wreszcie wziąć odwet, przynajmniej w sensie metaforycznym.”

(Marcin Krasny, z katalogu do wystawy „Zoe-terapia”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa, 2015)