Praca zbiorowa, Proszę mówić dalej. Historia społeczna Muzeum Sztuki w Łodzi

Czego jeszcze nie napisano o Muzeum, które istnieje od ponad dziewięćdziesięciu lat? Co przesądza o jego tożsamości − czy są to bogate zbiory, okazałe budynki, wysoka frekwencja czy entuzjastyczne recenzje prezentowanych wystaw? Kto za to wszystko odpowiada? Czyje ręce z troską otaczają opieką obiekty w kolekcji, kim są osoby dbające o świetność zabytkowych gmachów? Za czyją sprawą Muzeum jest tym, czym jest?

 Projekt, którego efektem jest niniejsza książka, kiełkował w pokojach muzealnych od 2018 roku. Ówczesny międzydziałowy zespół przeprowadził wówczas międzypokoleniową integrację. Obecni pracownicy spotkali swoich poprzedników – zdarzenie rzadkie w dzisiejszym świecie, w którym duża mobilność pracowników i niestabilność karier zawodowych nie sprzyjają przekazywaniu wiedzy i doświadczenia (a także lokalnych zwyczajów, rytuałów i legend) w taki sposób, jak działo się to dawniej. Zależało nam, aby podczas tych spotkań to nasze bardziej doświadczone koleżanki i koledzy mówili, podczas gdy my chłonęliśmy toczący się monolog, pełen wspomnień i anegdot. Przy realizacji wywiadów obficie korzystaliśmy z tradycji oral history, w tym z wyznaczników i rekomendacji Polskiego Towarzystwa Historii Mówionych oraz dorobku Łódzkiego Stowarzyszenia Inicjatyw Miejskich Topografie. W taktykach wywiadu przemieszczaliśmy się pomiędzy wywiadem narracyjnym i biograficznym a swobodnym, raczej jednak inspirując się tymi metodami niż trzymając ściśle ich wyznaczników. Projekt o roboczym tytule Opowiedzieć Muzeum3 w założeniu nie miał być badaniem socjologicznym, tylko pewnym etapem (auto)refleksji muzeologicznej, kontynuującym i rozwijającym obecne już od dawna w Muzeum Sztuki tradycje tworzenia i opisywania historii społecznej związanej z naszą instytucją. Wraz z oddaniem książki do druku nie zaprzestajemy przeprowadzania wywiadów, toteż publikacja ta w żaden sposób nie powinna być traktowana jako opracowanie monograficzne, a raczej jako szkic do niego, jako pierwszy etap zadania, którego horyzontu my same nie potrafimy określić. Praca nad książką Proszę mówić dalej… przypominała pewien eksperyment myślowy, ćwiczenie dyskursywne, ale też trening wyobraźni w oparciu o świadectwa niewielkiej grupy pracowników i współpracowników Muzeum Sztuki w Łodzi, w tym artystów. Jako redaktorki niniejszej publikacji chciałyśmy podjąć grę z niezbywalną wartością, jaką z pewnością jest społeczne dziedzictwo Muzeum. Chcąc jednak uniknąć hermetycznej i wsobnej narracji oddałyśmy spisane wywiady w czułe dłonie pisarek i pisarzy. Liczyłyśmy, że ulegną oni i one urokowi prozy życia w instytucji muzealnej i uczynią z opowieści pracowniczek i pracowników Muzeum Sztuki możliwie inkluzywny pomost między nami a naszą publicznością. Nie sądziłyśmy, że i my w trakcie tej pracy spojrzymy na nasze Muzeum z nowej perspektywy, ale przecież instytucja stworzona ponad dziewięćdziesiąt lat temu przez ludzi i dla ludzi nie może być niczym innym, jak wypadkową jednostkowych wrażliwości, temperamentów, gustów estetycznych czy światopoglądów. To właśnie tę niewidzialną i drażniąco nieuchwytną siłę, stanowiącą jedno z największych bogactw tej instytucji, chcemy niniejszą książką przybliżyć.