Niechciana stołeczność. Architektura i urbanistyka Krakowa w czasie okupacji niemieckiej 1939–1945

„Kraków stał się szczególnym celem niemieckich planów likwidacji polskości. Przesądziło to o losie miasta, któremu władze hitlerowskie wyznaczyły nie tylko rolę stolicy „Nebenlandu”, lecz także wzorowego miasta niemieckiego na Wschodzie. Temu celowi służył specjalny program „odpolszczenia” Krakowa, polegający nie tylko na stosowaniu krwawego terroru, ale także na niszczeniu polskich elit oraz instytucji kulturalnych i naukowych (…). Eksterminacji polskiej inteligencji towarzyszyła intensywnie prowadzona akcja propagandowa mająca wykazać, że od swej prehistorii aż po epokę Franciszka Józefa I cały dorobek cywilizacyjny Kraków zawdzięczał Niemcom” – „Niechciana stołeczność”, prof. Jacek Purchla.

Ten wyjątkowy album zawiera ponad 300 ilustracji, jest też kompendium aktualnej wiedzy na temat dziedzictwa Trzeciej Rzeszy w Krakowie. Pokazuje on mało znany i przemilczany fragment historii miasta. Znaleźć w nim można fotografie najbardziej znanych i utożsamianych z Krakowem miejsc, ale obciążonych hitlerowską scenografią ideologiczną –  flagi Trzeciej Rzeszy na Zamku Królewskim na Wawelu, zburzony pomnik Mickiewicza, niemal niewidoczny spod flag ze swastykami krakowski Rynek, przemianowany na Adolf Hitler Platz. Dziedziniec Zamku Królewskiego na Wawelu podczas rocznicy urodzin Adolfa Hitlera, Muzeum Narodowe służące jako dom niemiecki i kasyno, Collegium Maius przemianowane na Institut für Deutsche Ostarbeit.

Obok materiału fotograficznego w albumie znajdują się także plany architektoniczno-urbanistyczne, dzięki którym Kraków miał stać się wzorcowym miastem Trzeciej Rzeszy, wygodnym dla niemieckich mieszkańców i dostosowanym do potrzeb niemieckiej administracji. Kalki i rysunki architektoniczne pokazują zaś to, co nie został zrealizowane, stawią zaś dzisiaj nie tylko dokument niemieckiej myśli kolonizacyjnej, ale też pamiątkę z czasu wojny, prezentując przerażające plany zniszczenia i forsowanej kosztem życia więźniów obozowych intensywnej przebudowy.

Materiałowi graficznemu towarzyszą eseje  profesora Andrzeja Chwalby, dr Żanny Komar, dr Moniki Rydiger i profesora Jacka Purchli,  omawiające działalność Niemców w przestrzeni miejskiej oraz życie codzienne w okupowanym Krakowie.