Marta Ryczkowska, Joseph Beuys a sztuka polska. Afiliacje i procesy równoległe

Joseph Beuys jest jedną z najważniejszych postaci sztuki XX wieku. Beuys wierzył, że każdy człowiek jest artystą i że sztuka ma moc rewolucyjną, zdolną do transformacji społeczeństwa. Zachęcał do przekształcania codziennych działań w procesy twórcze, co w obliczu współczesnych wyzwań jest szczególnie aktualne. Idee Beuysa przenikały i przenikają nadal do prac wielu twórców, także w Polsce.

Marta Ryczkowska, historyczka sztuki, krytyczka i kuratorka, analizuje twórczość Beuysa i jej wpływ na polskich artystów, wśród których są Teresa Murak, Jerzy Rosołowicz, Paweł Freisler, Henryk Gajewski, duet KwieKulik, Tadeusz Kantor, Andrzej Partum oraz Mirosław Bałka. Posłowie autorstwa Sebastiana Cichockiego dodatkowo poszerza tę listę o najmłodszą, tworzącą już w XXI wieku, generację artystów i artystek.

Kryzys klimatyczny nadał bowiem nowego znaczenia ekologicznym i społecznym postulatom Beuysa. Jego działania, takie jak sadzenie drzew czy ochrona mokradeł, są dziś interpretowane jako pionierskie formy aktywizmu ekologicznego.

Wpływ artysty widoczny jest również w praktykach łączących sztukę z edukacją i polityką. Beuys przewidywał, że w przyszłości sztuka stanie się narzędziem niezbędnym do ochrony planety i demokracji. Jego dziedzictwo inspiruje do tworzenia alternatywnych form sztuki – współczującej, użytecznej i dobrej dla wszystkich istot.

Dziś czytamy twórczość Josepha Beuysa zazwyczaj poprzez dzieła innych, potwierdzając, że mamy do czynienia z wyjątkowo żywotnym dziełem totalnym, odkładającym się jak warstwy tektoniczne idei i postulatów, realizowanych przez rozmyte, zbiorowe ciało artystyczne. Twórczość Beuysa mierzy się bowiem z fundamentalnymi, naglącymi pytaniami, jakie zadać możemy, rozważając naturę sztuki i jej relacji do tego co wobec niej zewnętrzne. Co jest sztuką a co nią nie jest? Gdzie przebiegają granice sztuki (czy w ogóle istnieją)? Do czego służy sztuka? Czy ma wartość użytkową? Jaki jest jej cel? Kim jest osoba artystyczna? Jakie stoją przed nią zadania? Gdzie jest miejsce dla sztuki (muzeum, siedziba partii politycznej, mokradła)? Książka Marty Ryczkowskiej nie tylko uzupełnia istotny brak w polskim piśmiennictwie, jakim jest kompleksowe i wyczerpujące opracowanie twórczości Josepha Beuysa, ale także porządkuje wpływy, tematy, konteksty, zainteresowania oraz informacje biograficzne na temat życia artysty. — Sebastian Cichocki, fragment wstępu

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Książka została dofinansowana w ramach ESK Lublin 2029

Marta Ryczkowska – historyczka sztuki, krytyczka, kuratorka, koordynatorka wydarzeń artystycznych, wykładowczyni akademicka na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, facylitatorka procesów twórczych, kuratorka programowa Europejskiej Stolicy Kultury Lublin 2029. Pracuje w Centrum Kultury w Lublinie. Prezeska Stowarzyszenia artystycznego „Otwarta Pracownia” w Lublinie, działa w radzie Fundacji Sztuki Performance. Autorka tekstów z obszaru sztuki najnowszej publikowanych w Polsce i za granicą. Koordynuje i współprowadzi interdyscyplinarny program edukacji twórczej Karuzela sztuki, współtworzy program działań artystycznych dla osób z dysfunkcją wzroku Strefa Półcienia. Laureatka medalu prezydenckiego z okazji 700-lecia Miasta Lublin i międzynarodowej nagrody Joseph Beuys Research Prize w 2022 roku. Pracuje na obrzeżach dyscyplin łącząc strategie artystyczne, kuratorskie, krytyczne i tendencje akademickie z zamiarem dekonstrukcji form tworzenia i obiegu wiedzy.